Pelgrimsroutes: postroutes ‘avant la lettre’ (FDC 806)
De Posthoorn en de oorsprong van PostNL
Haarlem, 28 april 2020 – Pelgrimsroutes zijn onze postroutes avant la lettre. Deze, vaak eeuwenoude, ingesleten bedevaartroutes werden rond het midden van de 16e eeuw als postroute in gebruik genomen. Tot die tijd reisden ook kooplieden nog persoonlijk af om zaken te doen, met in hun bagage briefwisselingen die zij aan vertrouwde reizigers of schippers ter bezorging meegaven. Door de opkomst van grotere steden, werd deze dienst aan de burgers aangeboden en centraal georganiseerd. Op 11 mei brengt Post NL twee postzegels uit met afbeeldingen van een postiljon te paard en een postkoets. Speciaal voor deze gelegenheid ontwierp de Nederlandse Vereniging van Postzegelhandelaren (NVPH) een eerstedagenvelop. Postzegels en envelop zijn beide vanaf 11 mei 2020 verkrijgbaar.
Martijn Bulterman, voorzitter van de NVPH: “Ik vind het bijzonder dat er zo weinig bekend is over de oorsprong van onze postroutes en in het verlengde daarvan over de rol van pelgrimsroutes. Postzegels vertellen altijd een verhaal, dat maakt ze boeiend. Zo ook deze twee zegels. En iedereen kent wel een uitspanning ‘De Posthoorn’, maar weet iemand nog dat een posthoorn een trompet was waarmee de nadering van de postkoets werd gesignaleerd? Naast het gegeven dat verzamelen me in het bloed zit, vind ik het verhaal achter de postzegel de mooiste ‘bijwerking’ van het verzamelen. Het ontwerp van de eerstedagenvelop brengt ons terug naar de tijd van toen, een belangrijke tijd voor ons postbestel.”
Postiljon
De postbode – of postiljon – liep van stad naar stad met de post onder de arm. Postiljon zijn was een zwaar beroep. Gemiddeld liep een postiljon acht uur per dag en was vaak dagen achter elkaar onderweg. De Posthoorn was de plek waar postiljons elkaar troffen. Hier wisselden zij hun brieven en postzakken met andere bestemmingen uit. Langzamerhand werden in de grotere steden boden aangesteld om het vervoer van brieven langs verschillende routes uit te voeren. Deze moesten een som als borg stellen voor de goede bezorging van de aan hun toevertrouwde zendingen, want ze reisden alleen persoonlijk. In 1799 nationaliseerde de post en werden er van overheidswege postboden aangesteld. Plaatsvervangers van de bodes zorgden voor continuïteit van de bezorging. Hier ligt de basis van de – inmiddels niet meer bestaande – postkantoren.
Postmarkt
Op 1 april 2009 is de Postwet 2009 in werking getreden. Sindsdien is de Nederlandse postmarkt volledig open en kan elk postbedrijf brieven of poststukken bezorgen. De overheid wil hiermee de betaalbare, betrouwbare en toegankelijke basisdienstverlening voor postdiensten waarborgen. Post is over het algemeen een minder belangrijk communicatiemiddel geworden. Internet en de mobiele telefoon zijn de primaire communicatiemiddelen. Toch ervaren burgers het ontvangen van brieven en kaartjes als meest persoonlijk en hechten ze veel waarde aan de bezorgingstermijn van 24 uur. Rondom de kerst worden de meeste kaarten en brieven verstuurd.
Over NVPH
De NVPH is de vakorganisatie voor de
beroepspostzegelhandel in Nederland. De Nederlandse Vereniging van
Postzegelhandelaren is in 1928 opgericht. Jaarlijks geeft de NVPH de
postzegelcatalogus uit en ontwerpt ze, in samenwerking met PostNL, zo’n twintig
verschillende eerstedagenveloppen. De NVPH heeft 117 leden.
